Actie onderzoek

Het actie-onderzoek is een iteratief proces van ontwerp en toetsing in de praktijk, voortbouwend op de bevindingen uit het vooronderzoek. In samenwerking met partners die zich al op of rondom het terrein van Hortus gevestigd hadden (lees hier meer over het gebied), is in co-creatie gewerkt aan de ontwikkeling van een project en interventies waarin samenwerking, gemeenschap en kennis opgebouwd kunnen worden rondom de bodem in het gebied. 

Co-creatief ontwerp van een interventie met lokale stakeholders

Aanpak

Lokale stakeholders rondom Hortus in Almere zijn betrokken bij een co-creatieproces voor het ontwikkelen en uitvoeren van strategieën om te bodemen. Hortus is een toekomstige woonwijk geworteld in het fysieke en geestelijke nalatenschap van de Floriade met als thema growing green cities. Er liggen hoge ambities, maar er zijn ook veel barrières om deze waar te maken. De co-creatie had als doel om ondanks de barrières te zoeken naar invulling van deze ambities en daarmee vorm te geven aan wat dit proces van ‘bodemen’ precies inhoudt. In dit proces zijn gesprekken gevoerd, co-creatie workshops uitgevoerd, presentaties gegeven, contextuele factoren (belangen, beleid, stakeholders etc.) geïdentificeerd en interventies ontworpen in verschillende iteratieve stappen.

Als onderdeel van dit proces is geïdentificeerd hoe de motivaties en belangen van de stakeholders zich verhouden tot die van een vitale bodem en is dit vergeleken met de precedenten. Er is in kaart gebracht welke stakeholders, beleidshaakjes en ecosystemen relevant zijn in het gebied en er is gezocht naar een geschikte locatie om ideeën tot uitvoering te brengen. Ook is er geïdentificeerd op welke manier tijdelijke bodemactiviteiten zich kunnen vertalen in borging van een vitale bodem in een toekomstige wijk. Uiteindelijk is er in co-creatie een project ontstaan waarbij de belangen van de betrokken stakeholders samenkomen in samenwerkingen waarbij de bodem van tijdelijk ongebruikte grond wordt verbeterd en waardoor betrokkenen en de bodem een rol krijgen in het proces van gebiedsontwikkeling. Hierbij is ook een doorkijk gemaakt naar hoe deze opgebouwde kennis, gemeenschap en infrastructuur mogelijk bij kan dragen aan een toekomstige wijk in het gebied, zodat de wijk ook echt vanuit de bodem ontstaat. 

Stakeholder samenwerking

Door te inventariseren op welke manieren stakeholders baat hebben bij een vitale bodem, kunnen gedeelde belangen worden geïdentificeerd die een aanknopingspunt bieden voor samenwerking rondom een vitale bodem in een gebied. Voor alle stakeholders in dit gebied geldt bijvoorbeeld het belang bij aantrekkingskracht, wat bijvoorbeeld gecreëerd kan worden door samenwerking tussen Flevo Campus en Aeres op Stichting Weerwoud op het gebied van hun gedeelde belang voedselproductie. De afbeelding hiernaast laat zien hoe stakeholders in het gebied via hun gedeelde belangen samenwerking kunnen optuigen waarbij ze kennis over en bewust zijn van de bodem naar boven brengen, en hoe dat ook tot concrete interventies in het gebied kan leiden.

Stakeholders

Aeres Hogeschool: Campusontwikkeling, aantrekkingskracht, praktijkonderwijs in de bodem

Stichting Weerwoud: Vitale bodem, aansluiting op de wijk, zichtbaarheid van effect van permacultuur op een gezonde bodem, ruimte

Flevo Campus: Campusontwikkeling, aantrekkingskracht, kansen voor voedselondernemers, ontwikkeling van het stadspark en de supermarkt van de toekomst

PRICE: Circulaire economie, goed ondernemersklimaat, samenwerkingen, bio-based materialen groei

Agro-ecologie studentengroep: Een plek om te beheren en agro-ecologie toe te passen, een plek om te leren over agro-ecologie

Gemeente Almere: Invulling van ontwikkelvisie Almere 2024, gebiedsontwikkeling Hortus, lange termijn visie op invulling van de Zuidoever

Invloed op toekomstige wijk 

Dit project vormt de basis van een samenwerking van stakeholders in een gebied waarbij er aandacht en kennis rondom de bodem ontstaat, terwijl de bodem regenereert. Deze opgebouwde samenwerking, gemeenschap, kennis en infrastructuur kan op verschillende manieren in de toekomstige wijk in het gebied landen, zonder dat dit de ontwikkeling in de weg hoeft te zitten. Zo kan de kennis en de capaciteit van de studenten en betrokkenen worden ingezet om in de buurt kennis over te dragen, een centrale composthoop te organiseren en de basis te leggen voor een gemeenschap van bewoners die bijvoorbeeld jaarlijks producten oogsten van de bomen in de wijk. Ook kan dit worden ingezet om voor een gezonde bodem voor bomen langs de talud van de A6 te zorgen, die momenteel worstelen met de verarmde bodem. De levendige bodem die ontstaat in de voedseltuin kan afgegraven worden om een basis te leggen voor de talud of de groenstructuur van de wijk, of de voedseltuin kan onderdeel worden van de groenstructuur. De oevers kunnen worden ingericht op basis van wat er al is ontstaan en de opgedane kennis rondom het natuurinclusieve onderzoeks- en etalageproject. Gebouwen kunnen deels worden geïsoleerd of gebouwd met gewassen die in het gebied gekweekt zijn. Opgedane kennis over de bodem en waterhuishouding in het gebied kan worden gedeeld met ontwerpers van de wijk en de gemeenschap kan betrokken worden in het ontwerpproces.

Interventies

Uit de samenwerking met stakeholders rondom Hortus is een projectplan ontstaan. Aeres Hogeschool, Stichting Weerwoud, PRICE en de Flevo Campus hebben samengewerkt om te komen tot ideeën voor samenwerkingen in het gebied. Hieronder vallen een voedseltuin waar studenten kunnen werken en leren, een hieraan gekoppeld gemeenschapshuisje met eventueel food concept, een oever waar onderzoek naar natuurinclusieve en bio-based oevers wordt gehouden en een etalagetuin voor de potentie van bio-based gewassen. De ideeën en betrokken stakeholders ontwikkelen zich met de tijd, maar de basis is gelegd in dit project, wat is weergeven in de afbeelding hiernaast.